Bảo hiểm xã hội là gì? Những điều cần biết về bảo hiểm xã hội

Bạn đang băn khoăn về bảo hiểm xã hội và những quyền lợi mà nó mang lại? Hay bạn đang tìm hiểu về những thay đổi sắp tới trong chính sách BHXH 2025? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về bảo hiểm xã hội, các loại hình, quyền lợi và những điểm mới quan trọng sẽ có hiệu lực từ ngày 01/07/2025.

Bảo hiểm xã hội là gì?

Bảo hiểm xã hội là chính sách an sinh xã hội quan trọng do Nhà nước tổ chức thực hiện, nhằm đảm bảo thu nhập cho người lao động khi họ gặp rủi ro trong cuộc sống. Theo Luật BHXH 2024, bảo hiểm xã hội được định nghĩa là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ gặp các rủi ro như:

Ốm đau
Thai sản
Tai nạn lao động
Bệnh nghề nghiệp
Hết tuổi lao động
Tử vong

Tham gia BHXH không chỉ là trách nhiệm mà còn là quyền lợi của mỗi người lao động. Đây là “tấm lưới” an toàn giúp người lao động và gia đình họ vượt qua những khó khăn, rủi ro trong cuộc sống.

Các loại hình bảo hiểm xã hội tại Việt Nam

Hiện nay, tại Việt Nam có hai loại hình bảo hiểm xã hội chính:

1. Bảo hiểm xã hội bắt buộc

Bảo hiểm xã hội bắt buộc áp dụng cho người lao động làm việc theo hợp đồng lao động và người sử dụng lao động. Đây là loại hình BHXH mà pháp luật quy định bắt buộc người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia.

Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm:

Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn
Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên
Cán bộ, công chức, viên chức
Người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động

Từ năm 2025, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ được mở rộng thêm, bao gồm:

Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã
Người lao động làm việc không trọn thời gian
Người quản lý doanh nghiệp không hưởng lương

2. Bảo hiểm xã hội tự nguyện

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình BHXH mà người tham gia được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập. Đối tượng tham gia là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên, không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Đây là cơ hội tốt cho những người làm việc tự do, nông dân, tiểu thương… có thể tham gia BHXH để đảm bảo cuộc sống về già.

Quyền lợi BHXH mà người lao động được hưởng

Khi tham gia bảo hiểm xã hội, người lao động sẽ được hưởng nhiều quyền lợi BHXH quan trọng. Tuy nhiên, quyền lợi này sẽ khác nhau giữa BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện.

Quyền lợi khi tham gia BHXH bắt buộc

Người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc được hưởng đầy đủ 5 chế độ BHXH:

Chế độ ốm đau: Được hưởng trợ cấp khi ốm đau, nghỉ việc để chăm sóc con ốm.
Chế độ thai sản: Được nghỉ thai sản và hưởng trợ cấp thai sản.
Chế độ tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp: Được hưởng trợ cấp khi bị tai nạn lao động hoặc mắc bệnh nghề nghiệp.
Chế độ hưu trí: Được hưởng lương hưu khi đủ điều kiện về tuổi và thời gian đóng BHXH.
Chế độ tử tuất: Gia đình được hưởng trợ cấp khi người tham gia BHXH không may qua đời.

Quyền lợi khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Hiện nay, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được hưởng 2 chế độ:

Chế độ hưu trí
Chế độ tử tuất

Đáng chú ý, từ năm 2025, quyền lợi khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ được mở rộng thêm:

Chế độ trợ cấp thai sản: 2 triệu đồng/con khi sinh con hoặc 2 triệu đồng/thai khi thai nhi từ 22 tuần tuổi
Bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện

Đây là tin vui cho những người tham gia BHXH tự nguyện, giúp họ được hưởng nhiều quyền lợi hơn.

Mức đóng BHXH theo quy định mới nhất năm 2025

Mức đóng BHXH bắt buộc

Mức đóng BHXH bắt buộc được tính dựa trên tổng thu nhập của người lao động:

Người lao động đóng: 8%
Người sử dụng lao động đóng: 17,5%

Ví dụ: Với mức lương 10 triệu đồng/tháng

Người lao động đóng: 800.000 đồng
Người sử dụng lao động đóng: 1.750.000 đồng
Tổng cộng: 2.550.000 đồng

Mức đóng BHXH tự nguyện

Cách tính mức đóng bảo hiểm xã hội 2025 đối với BHXH tự nguyện là 22% trên mức thu nhập người lao động chọn. Mức thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở.

Nhà nước hỗ trợ tiền đóng BHXH tự nguyện như sau:

Hộ nghèo: 30% mức đóng
Hộ cận nghèo: 25% mức đóng
Đối tượng khác: 10% mức đóng

Những thay đổi quan trọng trong BHXH 2025 bạn cần biết

Luật BHXH 2024 sẽ có hiệu lực từ ngày 01/07/2025 với nhiều thay đổi trong chính sách BHXH từ 2025 quan trọng:

1. Tuổi nghỉ hưu mới

Bảo hiểm xã hội là gì? Những điều cần biết về bảo hiểm xã hộiBảo hiểm xã hội là gì? Những điều cần biết về bảo hiểm xã hội — Bảo hiểm xã hội là gì? Những điều cần biết về bảo hiểm xã hội

Nam: 61 tuổi 3 tháng (tăng thêm 3 tháng so với năm 2024)
Nữ: 56 tuổi 8 tháng (tăng thêm 4 tháng so với năm 2024)

Lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu sẽ tiếp tục đến khi nam đạt 62 tuổi vào năm 2028 và nữ đạt 60 tuổi vào năm 2035.

2. Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc

Luật BHXH 2024 mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bao gồm:

Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã
Người lao động làm việc không trọn thời gian
Người quản lý doanh nghiệp không hưởng lương
Người lao động làm việc theo hợp đồng có thời hạn dưới 1 tháng

Đây là bước tiến quan trọng trong việc mở rộng diện bao phủ của hệ thống bảo hiểm xã hội tại Việt Nam.

3. Thay đổi về điều kiện hưởng lương hưu

Từ năm 2025, điều kiện về thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu có những thay đổi:

Người lao động được nghỉ hưu khi có đủ 15 năm đóng BHXH (không thay đổi)
Tuy nhiên, để được hưởng mức lương hưu tối đa (75% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH), nam cần đóng đủ 20 năm và nữ cần đóng đủ 15 năm

4. Mở rộng quyền lợi cho người tham gia BHXH tự nguyện

Quyền lợi khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được mở rộng, bao gồm:

Chế độ trợ cấp thai sản: 2 triệu đồng/con khi sinh con
Bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện
Vẫn giữ nguyên chế độ hưu trí và tử tuất như trước đây

5. Thay đổi về cách tính lương hưu

Cách tính mức đóng bảo hiểm xã hội 2025 và cách tính lương hưu cũng có sự thay đổi:

Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bao gồm mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác
Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu sẽ dần được tính trên toàn bộ quá trình đóng, không chỉ tính những năm cuối như trước đây

Thủ tục hưởng chế độ BHXH

Để được hưởng các chế độ BHXH, người lao động cần thực hiện các thủ tục sau:

1. Thủ tục hưởng chế độ ốm đau

Hồ sơ cần chuẩn bị:
- Giấy ra viện hoặc giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH
- Giấy tờ chứng minh thời gian chăm sóc con ốm (nếu có)
- Bản sao giấy khai sinh của con (nếu nghỉ để chăm con)
Thời hạn giải quyết: 6 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ

2. Thủ tục hưởng chế độ thai sản

Hồ sơ cần chuẩn bị:
- Bản sao giấy khai sinh hoặc giấy chứng sinh của con
- Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH
- Trường hợp con chết: Giấy chứng tử
- Trường hợp người mẹ chết: Giấy chứng tử của người mẹ
Thời hạn giải quyết: 8 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ

3. Thủ tục hưởng chế độ hưu trí

Hồ sơ cần chuẩn bị:
- Sổ BHXH
- Đơn đề nghị hưởng lương hưu
- CMND/CCCD
- Quyết định nghỉ việc để hưởng chế độ hưu trí
Thời hạn giải quyết: 12 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ

Người lao động có thể nộp hồ sơ trực tiếp tại cơ quan BHXH hoặc qua dịch vụ bưu chính. Từ năm 2025, việc nộp hồ sơ trực tuyến sẽ được đẩy mạnh, giúp rút ngắn thời gian giải quyết.

Cách tra cứu thông tin BHXH

Cách tra cứu thông tin BHXH hiện nay đã trở nên dễ dàng hơn với nhiều phương thức khác nhau:

1. Tra cứu qua ứng dụng VssID

VssID là ứng dụng chính thức của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, cho phép người dùng:

Xem thông tin cá nhân về BHXH, BHYT
Theo dõi quá trình tham gia BHXH
Kiểm tra lịch sử khám chữa bệnh BHYT
Nhận thông báo về các thay đổi trong chính sách BHXH 2025

2. Tra cứu qua Cổng Dịch vụ công

Người lao động có thể truy cập Cổng Dịch vụ công của BHXH Việt Nam tại địa chỉ dichvucong.baohiemxahoi.gov.vn để:

Tra cứu thông tin đóng BHXH
Kiểm tra thời gian tham gia BHXH
Xem thông tin về quá trình hưởng các chế độ BHXH

3. Tra cứu qua tin nhắn SMS

Soạn tin nhắn theo cú pháp: BH [mã số BHXH] gửi đến 8079

Ví dụ: BH 0123456789 gửi 8079
Phí dịch vụ: 1.000 đồng/tin nhắn

4. Tra cứu trực tiếp

Người lao động có thể đến trực tiếp cơ quan BHXH nơi cư trú hoặc nơi tham gia BHXH để tra cứu thông tin.

Hướng dẫn tra cứu thông tin BHXH chi tiết có thể được cung cấp bởi Công ty Vạn Luật khi bạn liên hệ với chúng tôi.

Câu hỏi thường gặp về BHXH

1. Tôi có thể rút BHXH một lần khi nghỉ việc không?

Theo quy định mới từ năm 2025, người lao động có thể nhận BHXH một lần nếu:

Đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng chưa đủ năm đóng BHXH (dưới 15 năm)
Ra nước ngoài định cư
Bị mắc một số bệnh hiểm nghèo theo quy định

Tuy nhiên, việc rút BHXH một lần sẽ làm mất quyền lợi hưởng lương hưu và bảo hiểm y tế khi về già. Vì vậy, người lao động nên cân nhắc kỹ trước khi quyết định.

2. Làm thế nào để bảo lưu thời gian đóng BHXH?

Khi nghỉ việc, thời gian đóng bảo hiểm xã hội của bạn sẽ được tự động bảo lưu. Bạn không cần làm thủ tục gì thêm. Khi bắt đầu công việc mới và tiếp tục đóng BHXH, thời gian đóng trước đó sẽ được cộng dồn.

3. Tôi đã tham gia BHXH bắt buộc, có thể chuyển sang BHXH tự nguyện không?

Có, bạn có thể chuyển từ bảo hiểm xã hội bắt buộc sang bảo hiểm xã hội tự nguyện khi không còn thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Thời gian đóng BHXH trước đó vẫn được bảo lưu và cộng dồn với thời gian đóng BHXH tự nguyện.

4. Mức lương hưu tối thiểu là bao nhiêu?

Theo quy định mới từ năm 2025, mức lương hưu tối thiểu sẽ bằng mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn. Mức này sẽ được điều chỉnh theo từng thời kỳ.

5. Tôi có thể đóng BHXH cho nhiều năm một lúc không?

Đối với bảo hiểm xã hội tự nguyện, bạn có thể đóng một lần cho nhiều năm về sau, nhưng tối đa không quá 5 năm. Việc đóng trước nhiều năm sẽ giúp bạn tránh được việc tăng mức đóng BHXH trong tương lai.

Bảo hiểm xã hội là một chính sách quan trọng, đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động. Việc hiểu rõ về quyền lợi BHXH và những thay đổi trong BHXH 2025 sẽ giúp bạn có kế hoạch tài chính tốt hơn cho tương lai.

Nếu bạn còn thắc mắc về bảo hiểm xã hội hoặc cần tư vấn về các vấn đề pháp lý liên quan, đừng ngần ngại liên hệ với Công ty Vạn Luật. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn.