Hướng dẫn nộp thuế hộ kinh doanh gia đình tại Việt Nam

Năm 2026 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong hệ thống thuế dành cho hộ kinh doanh gia đình tại Việt Nam. Với việc chính thức xóa bỏ hoàn toàn chế độ thuế khoán theo Nghị quyết 198/2025/QH15, các hộ kinh doanh gia đình cần chuẩn bị kỹ lưỡng để thích ứng với những thay đổi mới. Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về cách thức nộp thuế đúng quy định, giúp người nộp thuế tránh những rủi ro pháp lý không đáng có.

Ông Nguyễn Văn Minh, chủ một cửa hàng tạp hóa tại quận Hoàn Kiếm, Hà Nội chia sẻ: “Tôi đã quen với cách nộp thuế khoán hàng năm, nhưng giờ phải chuyển sang kê khai, tôi thấy khá bỡ ngỡ và lo lắng sẽ mắc sai sót.”

Đây là tâm trạng chung của nhiều hộ kinh doanh gia đình khi đối mặt với thay đổi lớn này. Vậy làm thế nào để tuân thủ đúng quy định mới? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Tổng quan về thuế hộ kinh doanh gia đình năm 2026

1.1. Định nghĩa và đặc điểm của hộ kinh doanh gia đình

Hộ kinh doanh gia đình là đơn vị kinh tế do một cá nhân hoặc một nhóm người có quan hệ gia đình cùng góp vốn và tham gia quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh. Theo quy định hiện hành, hộ kinh doanh được đăng ký kinh doanh tại cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện và chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ thuế theo quy định của pháp luật.

Đặc điểm nổi bật của hộ kinh doanh gia đình:

• Quy mô nhỏ, thường do các thành viên trong gia đình cùng tham gia
• Vốn đầu tư hạn chế
• Địa điểm kinh doanh thường gắn với nơi cư trú
• Hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực dịch vụ, thương mại nhỏ lẻ

1.2. Thay đổi chính sách thuế năm 2026

Từ ngày 01/01/2026, theo Nghị quyết 198/2025/QH15, chính sách thuế cho hộ kinh doanh gia đình có những thay đổi quan trọng:

• Bỏ hoàn toàn phương pháp tính thuế khoán đối với mọi hộ kinh doanh
• Tất cả hộ kinh doanh, bất kể quy mô doanh thu, đều phải áp dụng phương pháp kê khai thuế
• Tăng cường áp dụng hóa đơn điện tử trong hoạt động kinh doanh
• Siết chặt quản lý doanh thu thông qua kết nối dữ liệu với cơ quan thuế

Bà Trần Thị Hoa, Phó Cục trưởng Cục Thuế TP. Hồ Chí Minh nhận định: “Việc chuyển đổi sang phương pháp kê khai thuế giúp công tác quản lý thuế minh bạch hơn, đồng thời cũng đòi hỏi người nộp thuế phải nâng cao trách nhiệm và ý thức tuân thủ pháp luật thuế.”

2. Các loại thuế hộ kinh doanh phải nộp năm 2026

2.1. Lệ phí môn bài

Lệ phí môn bài (trước đây gọi là thuế môn bài) là khoản phí mà hộ kinh doanh phải nộp hàng năm để được phép hoạt động kinh doanh. Mức lệ phí được xác định dựa trên doanh thu bình quân hàng năm như sau:

Lệ phí môn bài phải được nộp trước ngày 30/01 hàng năm. Hộ kinh doanh mới thành lập được miễn lệ phí môn bài trong năm đầu tiên hoạt động.

2.2. Thuế giá trị gia tăng (GTGT)

Thuế GTGT là loại thuế đánh vào giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ trong quá trình từ sản xuất đến tiêu dùng. Từ năm 2026, hộ kinh doanh gia đình phải tính và nộp thuế GTGT theo phương pháp kê khai với hai cách tính chính:

2.2.1. Phương pháp khấu trừ

Áp dụng cho hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên hoặc tự nguyện đăng ký:

• Thuế GTGT phải nộp = Thuế GTGT đầu ra – Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ
• Yêu cầu sử dụng hóa đơn điện tử và kê khai thuế hàng tháng hoặc quý

2.2.2. Phương pháp trực tiếp

Áp dụng cho hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm:

• Thuế GTGT phải nộp = Doanh thu × Tỷ lệ thuế GTGT tính trên doanh thu
• Tỷ lệ thuế GTGT tùy thuộc vào lĩnh vực kinh doanh, dao động từ 1% đến 5%

2.3. Thuế thu nhập cá nhân (TNCN)

Thuế TNCN đối với hộ kinh doanh là khoản thuế đánh vào thu nhập từ hoạt động kinh doanh. Từ năm 2026, cách tính thuế TNCN như sau:

• Thu nhập tính thuế = Doanh thu – Chi phí hợp lý
• Thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế × Thuế suất

Thuế suất áp dụng theo biểu thuế lũy tiến từng phần với mức từ 5% đến 35% tùy theo mức thu nhập.

Trường hợp không xác định được chi phí, hộ kinh doanh có thể áp dụng tỷ lệ thu nhập tính thuế trên doanh thu theo ngành nghề, từ 1,5% đến 15%.

Ông Lê Văn Hùng, chủ cửa hàng điện tử tại Đà Nẵng cho biết: “Tôi đã chuyển sang kê khai thuế từ năm 2025. Ban đầu khá vất vả với việc lưu trữ chứng từ và kê khai, nhưng sau khi quen thì thấy việc nộp thuế minh bạch hơn và tôi cũng chủ động hơn trong việc quản lý tài chính của cửa hàng.”

3. Hướng dẫn nộp thuế theo phương pháp kê khai

3.1. Đăng ký thuế và mã số thuế

Bước đầu tiên khi thành lập hộ kinh doanh gia đình là đăng ký thuế để được cấp mã số thuế. Thủ tục đăng ký thuế bao gồm:

1. Chuẩn bị hồ sơ:
   • Tờ khai đăng ký thuế (mẫu 01-ĐK-TCT)
   • Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh
   • Giấy tờ chứng minh địa điểm kinh doanh
   • Giấy tờ tùy thân của chủ hộ kinh doanh
2. Nộp hồ sơ tại Chi cục Thuế địa phương hoặc qua Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế
3. Nhận Giấy chứng nhận đăng ký thuế và mã số thuế sau 3-5 ngày làm việc

3.2. Đăng ký phương pháp tính thuế và kỳ kê khai

Từ năm 2026, mọi hộ kinh doanh đều phải áp dụng phương pháp kê khai thuế. Tuy nhiên, cần đăng ký cụ thể:

1. Đối với thuế GTGT:
   • Lựa chọn phương pháp khấu trừ hoặc trực tiếp
   • Đăng ký kỳ kê khai (tháng hoặc quý)
2. Đối với thuế TNCN:
   • Lựa chọn phương pháp xác định thu nhập tính thuế
   • Đăng ký tạm nộp thuế theo quý

Lưu ý: Việc đăng ký phương pháp tính thuế phải thực hiện trước ngày 20/12 của năm trước năm áp dụng.

3.3. Đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử

Để thực hiện kê khai thuế, hộ kinh doanh cần đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử:

1. Đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử qua Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế
2. Lựa chọn hình thức hóa đơn phù hợp:
   • Hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế
   • Hóa đơn điện tử không mã nhưng gửi dữ liệu đến cơ quan thuế
   • Hóa đơn điện tử từ máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế
3. Tham gia tập huấn về sử dụng hóa đơn điện tử do cơ quan thuế tổ chức

3.4. Quy trình kê khai và nộp thuế hàng tháng/quý

Quy trình kê khai và nộp thuế định kỳ cho hộ kinh doanh gia đình bao gồm các bước sau:

3.4.1. Kê khai thuế GTGT

1. Chuẩn bị tờ khai thuế GTGT (mẫu 01/GTGT hoặc 02/GTGT tùy theo phương pháp tính thuế)
2. Nộp tờ khai qua Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế
3. Thời hạn nộp tờ khai:
   • Kê khai theo tháng: trước ngày 20 của tháng tiếp theo
   • Kê khai theo quý: trước ngày 30 của tháng đầu quý tiếp theo

3.4.2. Kê khai thuế TNCN

1. Tạm nộp thuế TNCN theo quý (mẫu 01/TNCN)
2. Quyết toán thuế TNCN năm (mẫu 02/QTT-TNCN)
3. Thời hạn nộp tờ khai:
   • Tạm nộp theo quý: trước ngày 30 của tháng đầu quý tiếp theo
   • Quyết toán năm: trước ngày 30/3 của năm sau

3.4.3. Nộp thuế

Sau khi kê khai, hộ kinh doanh thực hiện nộp thuế theo một trong các phương thức sau:

• Nộp trực tuyến qua ngân hàng điện tử
• Nộp tại ngân hàng hoặc kho bạc nhà nước
• Nộp qua các đại lý thu thuế được ủy nhiệm

Chị Nguyễn Thị Lan, chủ tiệm may tại Hải Phòng chia sẻ kinh nghiệm: “Tôi thường kê khai thuế vào đầu tháng thay vì đợi đến hạn cuối. Điều này giúp tôi có thời gian kiểm tra lại số liệu và điều chỉnh nếu có sai sót.”

4. Kế toán và lưu trữ chứng từ cho hộ kinh doanh gia đình

4.1. Yêu cầu về sổ sách kế toán

Từ năm 2026, hộ kinh doanh gia đình cần tuân thủ các quy định về kế toán như sau:

1. Hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên:
   • Áp dụng chế độ kế toán doanh nghiệp siêu nhỏ
   • Lập báo cáo tài chính năm
2. Hộ kinh doanh có doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm:
   • Áp dụng chế độ kế toán đơn giản
   • Tối thiểu phải có sổ thu chi và sổ quản lý hàng tồn kho

4.2. Lưu trữ chứng từ và hóa đơn

Để đảm bảo tính hợp lệ của các khoản chi phí được trừ khi tính thuế, hộ kinh doanh cần:

1. Lưu trữ đầy đủ hóa đơn đầu vào và hóa đơn đầu ra
2. Bảo quản chứng từ trong thời hạn tối thiểu 5 năm
3. Sắp xếp chứng từ theo trình tự thời gian, dễ tra cứu
4. Lưu trữ hóa đơn điện tử theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử

4.3. Sử dụng phần mềm kế toán

Để thuận tiện trong việc quản lý tài chính và kê khai thuế, hộ kinh doanh có thể sử dụng phần mềm kế toán chuyên dụng:

1. Phần mềm kế toán cho hộ kinh doanh có nhiều lựa chọn trên thị trường
2. Phần mềm giúp:
   • Quản lý hóa đơn đầu vào, đầu ra
   • Tính toán tự động các khoản thuế phải nộp
   • Kết xuất báo cáo thuế định kỳ
   • Lưu trữ dữ liệu kế toán an toàn

Ông Phạm Văn Thành, chủ cửa hàng thực phẩm tại Cần Thơ chia sẻ: “Đầu tư vào phần mềm kế toán là quyết định đúng đắn của tôi. Chi phí không cao nhưng giúp tôi tiết kiệm rất nhiều thời gian và giảm thiểu sai sót khi kê khai thuế.”

5. Giải quyết các vấn đề thường gặp khi nộp thuế hộ kinh doanh

5.1. Xử lý khi phát hiện sai sót trong kê khai

Khi phát hiện sai sót trong tờ khai thuế đã nộp, hộ kinh doanh cần:

1. Lập hồ sơ khai bổ sung, điều chỉnh (mẫu 01/KHBS)
2. Nộp hồ sơ khai bổ sung cho cơ quan thuế
3. Nộp bổ sung số thuế thiếu (nếu có) và tiền chậm nộp tính trên số thuế thiếu

Lưu ý: Việc khai bổ sung nên thực hiện ngay khi phát hiện sai sót để giảm thiểu tiền chậm nộp và tránh bị xử phạt về hành vi khai sai.

5.2. Xử lý nộp chậm, nộp thiếu thuế

Khi nộp chậm hoặc nộp thiếu thuế, hộ kinh doanh sẽ phải chịu:

1. Tiền chậm nộp: 0,03% số tiền thuế chậm nộp cho mỗi ngày chậm nộp
2. Xử phạt vi phạm hành chính về thuế (nếu có)
3. Trường hợp nợ thuế kéo dài, có thể bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế thuế

5.3. Hoàn thuế GTGT

Hộ kinh doanh áp dụng phương pháp khấu trừ có thể được hoàn thuế GTGT trong các trường hợp:

1. Có số thuế GTGT đầu vào chưa khấu trừ hết trong 12 tháng liên tục trở lên
2. Có dự án đầu tư mới và đang trong giai đoạn đầu tư
3. Xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ

Thủ tục hoàn thuế bao gồm:

• Lập hồ sơ đề nghị hoàn thuế
• Nộp hồ sơ cho cơ quan thuế
• Cơ quan thuế kiểm tra, xác minh và ra quyết định hoàn thuế

5.4. Xử lý khi bị thanh tra, kiểm tra thuế

Khi nhận được thông báo thanh tra, kiểm tra thuế, hộ kinh doanh cần:

1. Chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, sổ sách kế toán, chứng từ liên quan
2. Phối hợp tích cực với đoàn thanh tra, kiểm tra
3. Giải trình rõ ràng các vấn đề được yêu cầu
4. Thực hiện nghiêm túc kết luận thanh tra, kiểm tra sau khi có quyết định

Bà Hoàng Thị Mai, chủ cửa hàng mỹ phẩm tại Nha Trang chia sẻ: “Năm ngoái cửa hàng tôi bị kiểm tra thuế. Do luôn lưu trữ chứng từ đầy đủ và kê khai trung thực nên tôi rất tự tin khi làm việc với đoàn kiểm tra và không bị xử phạt.”

6. Lời khuyên cho hộ kinh doanh gia đình về tuân thủ thuế

6.1. Lập kế hoạch thuế hiệu quả

Để tối ưu hóa nghĩa vụ thuế một cách hợp pháp, hộ kinh doanh nên:

1. Lập kế hoạch tài chính và dự trù nguồn tiền để nộp thuế đúng hạn
2. Tìm hiểu kỹ các chính sách ưu đãi, miễn giảm thuế có thể áp dụng
3. Cân nhắc thời điểm đầu tư, mở rộng kinh doanh để tận dụng các ưu đãi
4. Tham khảo ý kiến từ chuyên gia tư vấn thuế khi cần thiết

6.2. Nâng cao kiến thức về thuế

Để tuân thủ tốt pháp luật thuế, chủ hộ kinh doanh cần:

1. Thường xuyên cập nhật kiến thức về thuế thông qua:
   • Tham gia các khóa tập huấn do cơ quan thuế tổ chức
   • Theo dõi thông tin trên cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế
   • Tham gia các hội nhóm, diễn đàn về thuế
2. Trao đổi kinh nghiệm với các hộ kinh doanh khác
3. Cân nhắc thuê dịch vụ kế toán, tư vấn thuế chuyên nghiệp

6.3. Chuyên nghiệp hóa quản lý tài chính

Một trong những yếu tố quan trọng giúp tuân thủ tốt pháp luật thuế là quản lý tài chính chuyên nghiệp:

1. Tách biệt tài khoản kinh doanh và tài khoản cá nhân
2. Theo dõi dòng tiền ra vào hàng ngày
3. Định kỳ đối chiếu số liệu kế toán với thực tế
4. Lưu trữ chứng từ một cách khoa học, dễ tra cứu

Chị Trần Thị Hạnh, chủ salon tóc tại Hà Nội chia sẻ: “Trước đây tôi hay lẫn lộn tiền kinh doanh và tiền cá nhân, khiến việc kê khai thuế rất khó khăn. Giờ tôi đã tách biệt hoàn toàn hai nguồn tiền này và công việc kê khai thuế trở nên dễ dàng hơn nhiều.”

Năm 2026 đánh dấu sự thay đổi lớn trong cách thức nộp thuế hộ kinh doanh gia đình tại Việt Nam với việc bỏ hoàn toàn phương pháp thuế khoán. Điều này đòi hỏi các hộ kinh doanh phải nâng cao năng lực quản lý tài chính, hiểu rõ quy định về kê khai thuế và thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ thuế.

Mặc dù có thể gặp một số khó khăn ban đầu, việc chuyển đổi sang phương pháp kê khai mang lại nhiều lợi ích về lâu dài: minh bạch hơn trong quản lý tài chính, giảm thiểu rủi ro pháp lý và tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng kinh doanh trong tương lai.

Bằng cách tuân thủ hướng dẫn trong bài viết này, các hộ kinh doanh gia đình có thể tự tin thực hiện đúng nghĩa vụ thuế, góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh và bền vững.

Người Viết: VẠN LUẬT

Để được tư vấn cụ thể, liên lạc với chúng tôi:

Mọi thông tin cụ thể quý khách vui lòng liên hệ:

Website: www.vanluat.vn

SĐT: 0888 283 698

Email: lienhe@vanluat.vn

hoặc có thể tới trực tiếp tới Văn phòng chúng tôi theo địa chỉ sau:

CÔNG TY VẠN LUẬT

HÀ NỘI: P803 Tòa N01T3, Khu Ngoại Giao Đoàn, phường Xuân Tảo, quận Bắc Từ Liêm – Hà Nội

TP.HCM: 22B, đường 25, phường Bình An, Quận 2 – TP.HCM

HOTLINE: 0888 283 698

Tin Liên Quan:

Tự công bố sản phẩm bánh kẹo trong nước và nhập khẩu Bộ Luật lao động mới nhất 2023 & Các quyền lợi người lao động cần biết! Mẫu Hợp đồng mua bán song song hàng hóa ngôn ngữ Anh Việt Luật đầu tư công là gì? Đầu tư công được hiểu như thế nào? Văn hóa doanh nghiệp là gì? Hướng dẫn Xây dựng văn hóa doanh nghiệp Các công ty Doanh Nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài Danh mục hàng hóa phải công bố tiêu chuẩn chất lượng năm 2023