Các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục

Cô Hương thức dậy từ 4 giờ sáng. Căn phòng 40m² được cô biến hóa thành lớp học cho 15 đứa trẻ đang chờ đợi. Đã 5 năm kể từ khi mở nhóm trẻ tự thục tại khu công nghiệp Thăng Long, ngày nào cũng vậy, cô đón những đứa trẻ từ 5 giờ sáng và chỉ trả về khi bóng đêm đã buông. “Có những hôm, bố mẹ làm ca đêm, tôi giữ trẻ đến gần nửa đêm,” – cô Hương tâm sự, ánh mắt ánh lên nỗi lo lắng không chỉ cho những đứa trẻ, mà còn cho tương lai của chính nhóm trẻ mình đang duy trì.

Câu chuyện của cô Hương chỉ là một trong hàng nghìn câu chuyện của những người điều hành các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục trên khắp Việt Nam. Nơi đây, giữa ranh giới của sự tận tâm và những thách thức không ngừng, họ đang thầm lặng gánh vác một phần trọng trách giáo dục thế hệ tương lai.

Năm 2026, khi nhu cầu gửi trẻ tại các khu công nghiệp và đô thị ngày càng tăng cao, các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục không chỉ là câu chuyện của những người làm giáo dục, mà còn trở thành mối quan tâm hàng đầu của xã hội, đặc biệt trong bối cảnh phát triển đô thị hóa đang diễn ra mạnh mẽ trên cả nước.

Thực trạng và vai trò của nhóm trẻ tự thục trong xã hội hiện đại

Sự bùng nổ của mô hình nhóm trẻ tự thục

Các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục không thể tách rời khỏi bối cảnh phát triển vũ bão của các khu công nghiệp. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đến năm 2026, cả nước có hơn 15.000 nhóm trẻ tự thục, phục vụ gần 300.000 trẻ em, chủ yếu tập trung tại các thành phố lớn và khu công nghiệp.

Sự thiếu hụt trường mầm non công lập đã tạo ra khoảng trống lớn mà các nhóm trẻ tự thục đang cố gắng lấp đầy. Khảo sát của Bộ GDĐT cho thấy, các trường công lập “khó nhân rộng vì vướng vốn, đất đai và biên chế”, trong khi nhu cầu gửi trẻ ngày càng tăng cao, đặc biệt ở nhóm công nhân và người lao động thu nhập thấp.

Vai trò không thể thay thế

Giữa bối cảnh đó, nhóm trẻ độc lập tự thục nổi lên như một giải pháp khả thi, mang đến sự linh hoạt, gần gũi và chi phí phù hợp. Đây là mảnh ghép không thể thiếu trong hệ thống giáo dục mầm non, đặc biệt tại các khu vực đô thị và khu công nghiệp.

Thống kê từ Cục Thống kê Lao động cho thấy, 68% công nhân tại các khu công nghiệp lựa chọn gửi con tại các nhóm trẻ tự thục với lý do chính là chi phí hợp lý và thời gian linh hoạt. Nhiều nhóm trẻ tự thục hoạt động từ 5 giờ sáng đến 8 giờ tối, thậm chí có cơ sở còn phục vụ trẻ cả ngày thứ Bảy và Chủ nhật, đáp ứng nhu cầu của phụ huynh làm ca.

Những thách thức lớn đối với nhóm trẻ tự thục năm 2026

1. Cơ sở vật chất và không gian hoạt động

Một trong các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục nghiêm trọng nhất là diện tích chật hẹp. Khảo sát của Bộ GDĐT tại 33 mô hình giáo dục mầm non cho thấy, hầu hết nhóm trẻ tự thục có diện tích dưới 100m², trong khi quy định về diện tích tối thiểu là 1.5m²/trẻ đối với trẻ nhà trẻ và 1.2m²/trẻ đối với trẻ mẫu giáo.

Không gian vui chơi ngoài trời hầu như không có hoặc rất hạn chế, khiến trẻ thiếu cơ hội phát triển thể chất và tương tác với thiên nhiên. Nhiều nhóm trẻ phải thuê mặt bằng tại các khu nhà ở, chung cư, không đảm bảo điều kiện an toàn về phòng cháy chữa cháy và vệ sinh môi trường.

2. Nhân lực và chất lượng giáo viên

Các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục còn bao gồm tình trạng thiếu giáo viên có trình độ chuyên môn. Theo quy định, giáo viên mầm non phải có bằng cao đẳng sư phạm mầm non trở lên, nhưng thực tế nhiều nhóm trẻ tự thục sử dụng nhân viên chưa qua đào tạo hoặc chỉ được đào tạo ngắn hạn.

Chế độ đãi ngộ thấp khiến tình trạng biến động nhân sự diễn ra thường xuyên. Một khảo sát năm 2025 cho thấy, mức lương trung bình của giáo viên tại nhóm trẻ tự thục chỉ đạt 5-7 triệu đồng/tháng, thấp hơn nhiều so với mức 8-12 triệu đồng tại các trường công lập và tư thục quy mô lớn.

3. Pháp lý và quản lý

Một trong những các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục phức tạp nhất là vướng mắc pháp lý. Theo Nghị định 125/2024/NĐ-CP, việc thành lập nhóm trẻ đòi hỏi nhiều điều kiện nghiêm ngặt về cơ sở vật chất, nhân sự và tài chính.

Quy trình cấp phép phức tạp khiến nhiều cơ sở phải hoạt động không phép hoặc “lách luật” dưới hình thức trông giữ trẻ tư nhân. Điều này dẫn đến hạn chế trong việc kiểm soát chất lượng và đảm bảo an toàn cho trẻ.

4. Tài chính và nguồn lực

Các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục về mặt tài chính là một thách thức lớn. Khác với trường công lập được hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, các nhóm trẻ tự thục phải tự cân đối thu chi. Với mức học phí thấp (trung bình 1-2 triệu đồng/tháng) để phù hợp với thu nhập của công nhân, nhiều cơ sở rơi vào tình trạng khó khăn tài chính.

Chi phí vận hành tăng cao do lạm phát và tiêu chuẩn ngày càng cao về chất lượng dịch vụ khiến nhiều nhóm trẻ phải đánh đổi giữa duy trì hoạt động và nâng cao chất lượng.

5. An toàn và sức khỏe trẻ em

Vấn đề an toàn luôn là mối quan tâm hàng đầu khi bàn về các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục. Những năm gần đây, các vụ việc liên quan đến bạo hành trẻ, ngộ độc thực phẩm, tai nạn tại một số cơ sở đã gây ra lo ngại trong xã hội.

Thiếu kiểm soát về vệ sinh an toàn thực phẩm và thiếu kỹ năng sơ cứu của nhân viên là những vấn đề thường gặp tại các nhóm trẻ tự thục quy mô nhỏ.

Giải pháp tổng thể cho các vấn đề của nhóm trẻ tự thục

1. Cải cách chính sách và thủ tục hành chính

Để giải quyết các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục, cần có sự đổi mới toàn diện về chính sách. Bộ GDĐT đang xây dựng Đề án nâng cao chất lượng giáo dục mầm non ở địa bàn đô thị và khu công nghiệp giai đoạn 2025 – 2030, định hướng đến năm 2045, trong đó có nhiều giải pháp hỗ trợ các nhóm trẻ tự thục.

Đơn giản hóa thủ tục cấp phép và điều chỉnh một số tiêu chuẩn cho phù hợp với điều kiện thực tế của các đô thị là giải pháp được nhiều chuyên gia đề xuất. Chẳng hạn, việc cho phép thay thế diện tích khu đất xây dựng bằng diện tích sàn xây dựng tại khu vực nội thành của các đô thị loại đặc biệt đã là một bước tiến quan trọng.

2. Hỗ trợ tài chính và đầu tư cơ sở vật chất

Chính phủ đang triển khai nhiều chương trình hỗ trợ tài chính cho các nhóm trẻ tự thục, bao gồm chính sách miễn giảm thuế, hỗ trợ lãi suất vay vốn, và trợ cấp một phần chi phí thuê mặt bằng.

Mô hình hợp tác công-tư trong phát triển cơ sở giáo dục mầm non cũng đang được khuyến khích. Theo đó, doanh nghiệp đầu tư cơ sở vật chất, nhà nước hỗ trợ về chính sách và nhân lực, tạo ra những “nhóm trẻ tự thục chuẩn hóa” với chất lượng cao hơn.

3. Nâng cao chất lượng đội ngũ

Việc giải quyết các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục không thể thiếu sự đầu tư vào đội ngũ nhân sự. Các chương trình đào tạo ngắn hạn, đào tạo tại chỗ và đào tạo trực tuyến đang được triển khai để nâng cao trình độ cho giáo viên và nhân viên tại các nhóm trẻ.

Chính sách hỗ trợ lương cho giáo viên tại các nhóm trẻ phục vụ con công nhân, người lao động thu nhập thấp cũng đang được đề xuất để giảm tình trạng biến động nhân sự.

4. Tăng cường giám sát và quản lý

Để đảm bảo an toàn và chất lượng, các cơ quan quản lý giáo dục đang tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đối với nhóm trẻ tự thục. Các tiêu chí đánh giá được điều chỉnh phù hợp với đặc thù của mô hình này, tránh áp dụng máy móc các tiêu chuẩn của trường mầm non.

Hệ thống đánh giá trực tuyến và ứng dụng công nghệ giám sát cũng đang được triển khai, giúp phụ huynh có thể theo dõi hoạt động của con em mình tại nhóm trẻ, đồng thời tạo áp lực tích cực cho các cơ sở nâng cao chất lượng.

5. Mô hình nhóm trẻ tự thục mới

Một số mô hình nhóm trẻ tự thục mới đang được thí điểm để khắc phục các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục truyền thống:

Nhóm trẻ trong khu công nghiệp: Được xây dựng ngay trong khuôn viên khu công nghiệp, với sự hỗ trợ trực tiếp từ doanh nghiệp và ban quản lý khu công nghiệp.
Nhóm trẻ kết hợp: Là sự kết hợp giữa mô hình trường công lập và nhóm trẻ tư thục, trong đó nhà nước đầu tư cơ sở vật chất, tư nhân vận hành với sự giám sát chặt chẽ.
Nhóm trẻ cộng đồng: Do chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư cùng góp sức xây dựng và quản lý, phù hợp với các khu đô thị mới.

Tầm nhìn tương lai cho nhóm trẻ tự thục

Xu hướng phát triển bền vững

Trong tương lai, các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục sẽ được giải quyết thông qua một hệ thống tích hợp, trong đó các nhóm trẻ tự thục không còn là những đơn vị riêng lẻ mà trở thành mắt xích quan trọng trong hệ thống giáo dục mầm non quốc gia.

Tiêu chuẩn chất lượng phân cấp sẽ được áp dụng, tạo điều kiện cho các nhóm trẻ tự thục phát triển theo lộ trình phù hợp, từ mức cơ bản đến nâng cao. Mỗi cơ sở sẽ được hỗ trợ để đạt được tiêu chuẩn tối thiểu về an toàn và chất lượng, sau đó từng bước nâng cao theo khả năng.

Chuyển đổi số trong quản lý nhóm trẻ

Công nghệ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục. Các ứng dụng quản lý nhóm trẻ, hệ thống camera giám sát, phần mềm theo dõi phát triển của trẻ đang được phát triển và triển khai rộng rãi.

Nền tảng kết nối giữa gia đình và nhóm trẻ sẽ tạo ra sự minh bạch và gắn kết, giúp phụ huynh an tâm hơn khi gửi con và tham gia tích cực vào quá trình giáo dục.

Hướng tới một hệ sinh thái giáo dục mầm non bền vững

Các vấn đề liên quan đến nhóm trẻ tự thục là những thách thức phức tạp, đòi hỏi sự chung tay giải quyết từ nhiều phía: nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng và bản thân các cơ sở giáo dục. Tuy nhiên, với những nỗ lực đổi mới chính sách, tăng cường đầu tư và ứng dụng công nghệ, tương lai của mô hình này đang dần sáng rõ.

Nhóm trẻ tự thục không chỉ là giải pháp tạm thời cho vấn đề thiếu trường lớp, mà còn là một mô hình giáo dục mầm non có giá trị riêng, đáp ứng đa dạng nhu cầu của xã hội hiện đại. Việc giải quyết các thách thức hiện tại sẽ mở ra cơ hội cho hàng triệu trẻ em được tiếp cận giáo dục mầm non chất lượng, an toàn và phù hợp với điều kiện kinh tế của gia đình.