An toàn thực phẩm hiện nay, giải pháp về vệ sinh an toàn thực phẩm

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, an toàn thực phẩm hiện nay không chỉ là mối quan tâm hàng đầu của người tiêu dùng mà còn là thách thức lớn đối với cơ quan quản lý nhà nước. Theo số liệu thống kê từ Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), năm 2025, cả nước đã ghi nhận 135 vụ ngộ độc thực phẩm, khiến 4.936 người mắc và 24 trường hợp tử vong. Đây là con số đáng báo động, đặc biệt tại các bếp ăn tập thể trong trường học, khu công nghiệp và cơ sở kinh doanh thực phẩm đường phố.

Tình trạng vi phạm an toàn thực phẩm diễn biến phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi. Tại Hà Nội, chỉ trong Tháng hành động vì an toàn thực phẩm năm 2025, 627 đoàn công tác từ cấp thành phố đến cấp xã đã kiểm tra 12.781 cơ sở, phát hiện 1.414 cơ sở vi phạm với tổng tiền phạt gần 12 tỷ đồng. Đáng chú ý, hai vụ án với tám bị can đã bị khởi tố về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm.

Các vi phạm phổ biến tập trung vào điều kiện cơ sở vật chất không đảm bảo, trang thiết bị dụng cụ thiếu thốn, quy trình bảo quản không đúng chuẩn. Nhiều cơ sở sản xuất không tuân thủ nguyên tắc một chiều, hệ thống cống rãnh hở, ứ đọng, khu vực chứa đựng thực phẩm thiếu giá kệ. Đặc biệt nghiêm trọng là việc sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc, hết hạn sử dụng, không thực hiện kiểm thực ba bước và lưu mẫu thức ăn.

An toàn thực phẩm hiện nay, giải pháp về vệ sinh an toàn thực phẩm

Tác động của vấn đề an toàn thực phẩm đến sức khỏe cộng đồng

An toàn thực phẩm hiện nay có mối liên hệ trực tiếp đến sức khỏe người dân. Thực phẩm không an toàn không chỉ gây ngộ độc cấp tính mà còn tiềm ẩn nguy cơ tích tụ độc tố dài hạn, dẫn đến các bệnh mãn tính như ung thư, rối loạn nội tiết, suy giảm miễn dịch.

Điều đáng lo ngại là tác động kép của vấn đề này đối với các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ em, người cao tuổi và phụ nữ mang thai. Các chuyên gia y tế cảnh báo rằng hệ miễn dịch chưa hoàn thiện của trẻ em khiến các em dễ bị ảnh hưởng nặng nề hơn khi tiếp xúc với thực phẩm nhiễm bẩn. Đặc biệt, việc đảm bảo an toàn bữa ăn học đường đang là thách thức lớn khi thành phố Hà Nội thí điểm tổ chức bữa ăn trưa trong trường học.

Chi phí xã hội từ vấn đề mất an toàn thực phẩm là không nhỏ, bao gồm chi phí y tế, giảm năng suất lao động, và tổn thất kinh tế do thiếu vắng nguồn nhân lực. Theo ước tính của các chuyên gia kinh tế y tế, mỗi vụ ngộ độc thực phẩm quy mô lớn có thể gây thiệt hại kinh tế lên đến hàng tỷ đồng.

Thách thức trong đảm bảo an toàn thực phẩm dịp lễ tết

Dịp lễ tết luôn là thời điểm cao điểm tiêu thụ thực phẩm, kéo theo nhiều thách thức trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm hiện nay. Nhu cầu thực phẩm tăng đột biến tạo áp lực lên chuỗi cung ứng, khiến nhiều cơ sở sản xuất, kinh doanh có thể hạ thấp tiêu chuẩn an toàn để đáp ứng thị trường.

Lấy ví dụ tại dịp Tết Trung thu 2025, Chi cục Quản lý thị trường TP. Hà Nội đã phải ban hành kế hoạch kiểm tra, kiểm soát an toàn thực phẩm đặc biệt. Các đối tượng kiểm tra bao gồm tổ chức, cá nhân, siêu thị, trung tâm thương mại có hoạt động sản xuất, kinh doanh bánh trung thu, nguyên liệu, bao bì. Các làng nghề truyền thống như Xuân Đỉnh (Bắc Từ Liêm), An Khánh (Hoài Đức) – nơi có nhiều cơ sở sản xuất bánh kẹo trở thành trọng điểm giám sát.

Thách thức về nhận thức cũng nổi bật trong dịp lễ tết. Nhiều người tiêu dùng vẫn đặt yếu tố thẩm mỹ, mẫu mã bên ngoài lên trên các tiêu chí an toàn. Họ có xu hướng lựa chọn các sản phẩm có bao bì đẹp mắt, sang trọng phù hợp làm quà biếu tặng mà chưa quan tâm đúng mức đến nguồn gốc xuất xứ, tiêu chuẩn sản xuất.

Giải pháp về vệ sinh an toàn thực phẩm từ góc độ quản lý nhà nước

Để giải quyết triệt để vấn đề, các giải pháp về vệ sinh an toàn thực phẩm cần được thực hiện đồng bộ từ nhiều phía. Trước hết, vai trò quản lý nhà nước cần được tăng cường thông qua việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.

Từ kinh nghiệm thực tiễn, việc thành lập Ban chỉ đạo An toàn thực phẩm ở hai cấp như Hà Nội đang triển khai là mô hình đáng để nhân rộng. Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Vũ Thu Hà nhấn mạnh: “Chính quyền cấp xã phải phát huy vai trò, trách nhiệm hàng đầu” trong công tác đảm bảo an toàn thực phẩm.

Công tác thanh tra, kiểm tra cần được đổi mới theo hướng tăng cường áp dụng công nghệ, phân tích dữ liệu lớn để nhận diện các điểm nóng, khu vực có nguy cơ cao. Cần chuyển từ phương thức kiểm tra sau khi sự cố xảy ra sang giám sát chủ động, phòng ngừa từ sớm.

Hệ thống cảnh báo nhanh về an toàn thực phẩm cần được xây dựng và vận hành hiệu quả, kết nối từ trung ương đến địa phương, tạo thành mạng lưới thông tin liên thông. Điều này sẽ giúp phát hiện kịp thời các vụ việc vi phạm, ngăn chặn sự lan rộng của thực phẩm không an toàn.

Giải pháp về vệ sinh an toàn thực phẩm cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh

Doanh nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm hiện nay. Áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến như HACCP, ISO 22000, GMP không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến xuất xứ, quy trình sản xuất.

Trường hợp điển hình của Công ty TNHH Chế biến thực phẩm Đông Đô cho thấy, doanh nghiệp tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn thực phẩm không chỉ tránh được các khoản phạt hành chính mà còn xây dựng được uy tín, thương hiệu bền vững trên thị trường.

Truy xuất nguồn gốc là giải pháp không thể thiếu trong chiến lược đảm bảo an toàn thực phẩm của doanh nghiệp. Hệ thống này cho phép theo dõi toàn bộ hành trình của thực phẩm từ trang trại đến bàn ăn, giúp kiểm soát chất lượng ở mỗi công đoạn và nhanh chóng thu hồi sản phẩm khi cần thiết.

Đào tạo nguồn nhân lực về vệ sinh an toàn thực phẩm cũng là yếu tố quyết định. Người lao động trực tiếp sản xuất, chế biến cần được trang bị kiến thức, kỹ năng về vệ sinh cá nhân, quy trình vận hành chuẩn và xử lý tình huống khẩn cấp.

Vai trò của người tiêu dùng trong đảm bảo an toàn thực phẩm

Người tiêu dùng không chỉ là đối tượng cần được bảo vệ mà còn là lực lượng giám sát hiệu quả đối với giải pháp về vệ sinh an toàn thực phẩm. Nâng cao nhận thức thông qua các chương trình giáo dục cộng đồng giúp người dân có khả năng phân biệt thực phẩm an toàn, biết cách lựa chọn, bảo quản và chế biến thực phẩm đúng cách.

Quyền lực từ “lá phiếu” tiêu dùng là công cụ mạnh mẽ để thúc đẩy thị trường phát triển theo hướng an toàn, bền vững. Khi người tiêu dùng ưu tiên lựa chọn các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được sản xuất theo quy trình an toàn, các doanh nghiệp sẽ buộc phải nâng cao tiêu chuẩn để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Phản ánh, tố giác hành vi vi phạm cũng là hình thức tham gia tích cực của người dân. Các kênh tiếp nhận thông tin như đường dây nóng, ứng dụng di động, mạng xã hội cần được thiết lập thuận tiện để người dân dễ dàng phản ánh khi phát hiện vấn đề về an toàn thực phẩm.

Công nghệ và đổi mới trong đảm bảo an toàn thực phẩm

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mang đến nhiều giải pháp công nghệ tiên tiến cho lĩnh vực an toàn thực phẩm hiện nay. Blockchain được ứng dụng trong xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc minh bạch, không thể can thiệp. Internet vạn vật (IoT) với các cảm biến thông minh giúp giám sát điều kiện bảo quản thực phẩm trong thời gian thực.

Công nghệ phân tích nhanh như quang phổ cận hồng ngoại (NIR), phổ khối lượng di động giúp phát hiện nhanh chóng các chất cấm, chất bảo quản vượt ngưỡng trong thực phẩm mà không cần quy trình xét nghiệm phức tạp. Điều này đặc biệt hữu ích trong kiểm tra tại hiện trường, khu vực chợ đầu mối, cửa khẩu.

Phương pháp bảo quản tiên tiến như chiếu xạ, áp suất cao thủy tĩnh, công nghệ rào cản giúp kéo dài thời hạn sử dụng thực phẩm mà vẫn duy trì giá trị dinh dưỡng, giảm thiểu việc sử dụng các chất bảo quản hóa học.

Hướng tới một hệ sinh thái thực phẩm an toàn và bền vững

Xây dựng hệ sinh thái thực phẩm an toàn đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan. Mô hình “Một sức khỏe” (One Health) với cách tiếp cận liên ngành giữa sức khỏe con người, động vật và môi trường là khung khổ hiệu quả để triển khai các giải pháp về vệ sinh an toàn thực phẩm.

Khuyến khích sản xuất, tiêu dùng thực phẩm địa phương vừa giảm thiểu rủi ro trong chuỗi cung ứng dài, vừa thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn. Các mô hình như chuỗi cung ứng ngắn, nông nghiệp đô thị, nông nghiệp theo hợp đồng giúp rút ngắn khoảng cách từ nơi sản xuất đến người tiêu dùng, tăng cường kiểm soát chất lượng.

Tích hợp an toàn thực phẩm vào các mục tiêu phát triển bền vững là cách tiếp cận toàn diện. Khi an toàn thực phẩm được xem là một phần không thể tách rời của an ninh lương thực, sức khỏe cộng đồng và phát triển kinh tế – xã hội, các chính sách, chương trình sẽ được thiết kế đồng bộ, hiệu quả hơn.

An toàn thực phẩm hiện nay đang đối mặt với nhiều thách thức phức tạp trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến đổi khí hậu. Các giải pháp về vệ sinh an toàn thực phẩm cần được thiết kế linh hoạt, thích ứng với tình hình thực tế và hướng tới phát triển bền vững.

Chỉ khi có sự tham gia tích cực của tất cả các bên liên quan – từ cơ quan quản lý, doanh nghiệp đến người tiêu dùng, chúng ta mới có thể xây dựng được một hệ thống thực phẩm an toàn, đáng tin cậy và bền vững. Đây không chỉ là trách nhiệm chung mà còn là quyền lợi của mỗi người dân trong việc bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình và cộng đồng.

Người Viết: VẠN LUẬT

Để được tư vấn cụ thể về các vấn đề pháp lý liên quan đến an toàn thực phẩm, liên lạc với chúng tôi:

Website: www.vanluat.vn

SĐT: 0888 283 698

Email: lienhe@vanluat.vn

Văn phòng Hà Nội: P803 Tòa N01T3, Khu Ngoại Giao Đoàn, phường Xuân Tảo, quận Bắc Từ Liêm – Hà Nội

Văn phòng TP.HCM: 22B, đường 25, phường Bình An, Quận 2 – TP.HCM

HOTLINE: 0888 283 698