Thủ tục chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ sở hữu công nghiệp

Sở hữu trí tuệ là tài sản vô giá của mỗi doanh nghiệp, tuy nhiên, không phải văn bằng bảo hộ nào cũng cần duy trì vĩnh viễn. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về thủ tục chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ sở hữu công nghiệp theo quy định mới nhất năm 2025, giúp doanh nghiệp và cá nhân hiểu rõ quy trình, tiết kiệm thời gian và chi phí khi thực hiện.

Văn bằng bảo hộ sở hữu công nghiệp là gì?

Trước khi đi vào chi tiết về thủ tục chấm dứt, chúng ta cần hiểu rõ về văn bằng bảo hộ sở hữu công nghiệp. Đây là chứng nhận pháp lý do cơ quan có thẩm quyền cấp cho chủ sở hữu, xác nhận quyền đối với đối tượng sở hữu công nghiệp.

Văn bằng bảo hộ sở hữu công nghiệp bao gồm:

Bằng độc quyền sáng chế
Bằng độc quyền giải pháp hữu ích
Bằng độc quyền kiểu dáng công nghiệp
Giấy chứng nhận đăng ký thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn
Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu
Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý

Mỗi loại văn bằng bảo hộ có thời hạn hiệu lực khác nhau và có thể bị chấm dứt hiệu lực trong những trường hợp cụ thể theo quy định của pháp luật.

Các trường hợp chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ sở hữu công nghiệp

Theo quy định tại Điều 95.1 Văn bản Hợp Nhất 07/VBHN-VPQH về Luật Sở hữu trí tuệ và các văn bản hướng dẫn mới nhất năm 2025, văn bằng bảo hộ sở hữu công nghiệp có thể bị chấm dứt hiệu lực trong các trường hợp sau:

1. Chủ văn bằng không nộp lệ phí duy trì hiệu lực hoặc gia hạn

Đây là trường hợp phổ biến nhất dẫn đến việc chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ. Mỗi loại văn bằng đều có quy định riêng về thời hạn nộp phí duy trì hoặc gia hạn:

Sáng chế/Giải pháp hữu ích: Phí duy trì hiệu lực phải nộp hàng năm
Kiểu dáng công nghiệp: Có thể gia hạn 5 năm một lần, không quá 2 lần
Nhãn hiệu: Có thể gia hạn 10 năm một lần, không giới hạn số lần gia hạn

Khi chủ văn bằng không thực hiện nghĩa vụ tài chính này, văn bằng sẽ tự động mất hiệu lực sau thời hạn ân hạn.

2. Chủ văn bằng bảo hộ tuyên bố từ bỏ quyền

Trong một số trường hợp, chủ sở hữu có thể chủ động từ bỏ quyền sở hữu công nghiệp của mình. Việc này thường xảy ra khi:

Đối tượng không còn giá trị thương mại
Chi phí duy trì không đem lại hiệu quả kinh tế
Chiến lược kinh doanh thay đổi

Việc từ bỏ phải được thực hiện bằng văn bản và nộp cho cơ quan quản lý nhà nước về quyền sở hữu công nghiệp.

3. Chủ văn bằng không còn tồn tại hoặc không còn hoạt động kinh doanh

Khi doanh nghiệp giải thể, phá sản hoặc cá nhân chủ văn bằng qua đời mà không có người kế thừa hợp pháp, văn bằng bảo hộ sẽ bị chấm dứt hiệu lực.

4. Nhãn hiệu không được sử dụng trong thời hạn 5 năm liên tục

Đối với nhãn hiệu, pháp luật yêu cầu chủ sở hữu phải sử dụng thực tế. Nếu nhãn hiệu không được sử dụng trong 5 năm liên tục mà không có lý do chính đáng, bên thứ ba có thể yêu cầu chấm dứt hiệu lực.

Tuy nhiên, nếu việc sử dụng được bắt đầu hoặc tiếp tục lại ít nhất 3 tháng trước ngày có yêu cầu chấm dứt, văn bằng vẫn được duy trì hiệu lực.

5. Vi phạm quy chế sử dụng nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận

Đối với nhãn hiệu tập thể hoặc nhãn hiệu chứng nhận, nếu chủ văn bằng không kiểm soát hoặc kiểm soát không hiệu quả việc thực hiện quy chế sử dụng, văn bằng có thể bị chấm dứt hiệu lực.

Quy trình thực hiện thủ tục chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ

Theo Nghị định 65/2023/NĐ-CP và các văn bản mới nhất năm 2025, quy trình chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ được thực hiện như sau:

1. Chuẩn bị hồ sơ yêu cầu chấm dứt

Hồ sơ yêu cầu chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ bao gồm 01 bộ tài liệu với các thành phần sau:

Tờ khai yêu cầu chấm dứt hiệu lực: Theo mẫu số 08 tại Phụ lục II của Nghị định 65/2023/NĐ-CP. Tờ khai phải điền đầy đủ thông tin về người yêu cầu, văn bằng bảo hộ cần chấm dứt, và lý do yêu cầu chấm dứt.
Bản giải trình lý do yêu cầu: Nêu rõ số văn bằng, lý do, căn cứ pháp luật, nội dung đề nghị chấm dứt một phần hoặc toàn bộ hiệu lực văn bằng bảo hộ.
Chứng cứ liên quan (nếu có): Đây là các tài liệu chứng minh cho lý do yêu cầu chấm dứt. Ví dụ, trong trường hợp yêu cầu chấm dứt nhãn hiệu do không sử dụng, cần cung cấp chứng cứ về việc không sử dụng trong 5 năm.
Văn bản ủy quyền: Cần có trong trường hợp yêu cầu được nộp thông qua đại diện.
Chứng từ nộp phí và lệ phí: Bản sao chứng từ nộp phí, lệ phí theo quy định hiện hành.

2. Nộp hồ sơ và phí, lệ phí

Hồ sơ yêu cầu chấm dứt có thể được nộp trực tiếp tại Cục Sở hữu trí tuệ hoặc thông qua dịch vụ bưu chính. Từ năm 2025, hệ thống nộp hồ sơ trực tuyến đã được cải tiến, giúp quá trình này trở nên thuận tiện hơn.

Mức phí và lệ phí cho thủ tục này được quy định theo Thông tư mới nhất của Bộ Tài chính. Người nộp đơn cần đảm bảo nộp đủ và đúng mức phí theo quy định.

3. Xử lý hồ sơ bởi Cục Sở hữu trí tuệ

Sau khi tiếp nhận hồ sơ, Cục Sở hữu trí tuệ sẽ tiến hành:

Kiểm tra hình thức: Đảm bảo hồ sơ đầy đủ và hợp lệ
Thông báo cho chủ văn bằng (trong trường hợp người yêu cầu không phải là chủ văn bằng)
Thẩm định nội dung: Đánh giá lý do và căn cứ yêu cầu chấm dứt

Thời hạn xử lý thông thường là 2 tháng kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Trong trường hợp phức tạp, thời hạn có thể kéo dài thêm nhưng không quá 2 tháng.

4. Ban hành quyết định chấm dứt hiệu lực

Dựa trên kết quả thẩm định, Cục Sở hữu trí tuệ sẽ ban hành một trong các quyết định sau:

Quyết định chấm dứt toàn bộ hiệu lực văn bằng bảo hộ
Quyết định chấm dứt một phần hiệu lực văn bằng bảo hộ
Thông báo từ chối chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ

Quyết định chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ có hiệu lực kể từ ngày Cục Sở hữu trí tuệ ban hành quyết định.

5. Đăng bạ và công bố quyết định

Quyết định chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ sẽ được:

Ghi nhận vào Sổ đăng ký quốc gia về sở hữu công nghiệp
Công bố trên Công báo Sở hữu công nghiệp
Cập nhật trên Cơ sở dữ liệu về sở hữu công nghiệp

Việc công bố này giúp thông tin minh bạch và dễ tiếp cận cho công chúng.

Ảnh hưởng pháp lý của việc chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ

Khi văn bằng bảo hộ bị chấm dứt hiệu lực, các hệ quả pháp lý sau sẽ phát sinh:

1. Đối với chủ văn bằng bảo hộ

Mất quyền độc quyền sử dụng, cho phép hoặc ngăn cấm người khác sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp
Không còn quyền yêu cầu người khác chấm dứt sử dụng, bồi thường thiệt hại đối với hành vi xâm phạm
Không còn nghĩa vụ nộp phí duy trì hoặc gia hạn hiệu lực

2. Đối với công chúng và đối thủ cạnh tranh

Tự do sử dụng đối tượng đã từng được bảo hộ mà không cần xin phép hoặc trả phí
Có thể đăng ký bảo hộ đối tượng tương tự hoặc trùng với đối tượng đã bị chấm dứt hiệu lực (trừ một số trường hợp đặc biệt)
Không bị coi là xâm phạm khi sử dụng đối tượng đã bị chấm dứt hiệu lực

3. Phạm vi và thời điểm chấm dứt hiệu lực

Việc chấm dứt hiệu lực có thể áp dụng cho toàn bộ hoặc một phần văn bằng bảo hộ. Thời điểm chấm dứt hiệu lực tùy thuộc vào từng trường hợp:

Không nộp phí duy trì/gia hạn: Chấm dứt kể từ ngày kết thúc thời hạn nộp phí bao gồm cả thời gian ân hạn
Tuyên bố từ bỏ quyền: Chấm dứt từ ngày Cục Sở hữu trí tuệ ban hành quyết định
Không sử dụng nhãn hiệu: Chấm dứt từ ngày ban hành quyết định chấm dứt

Hướng dẫn chi tiết cho từng loại văn bằng bảo hộ

1. Chấm dứt hiệu lực Bằng độc quyền sáng chế/giải pháp hữu ích

Đối với sáng chế và giải pháp hữu ích, việc duy trì hiệu lực phải được thực hiện hàng năm. Quy trình chấm dứt hiệu lực bao gồm:

Thời điểm nộp yêu cầu: Có thể nộp yêu cầu bất kỳ lúc nào trong thời hạn hiệu lực
Mức phí: Theo biểu phí hiện hành năm 2025
Thời gian xử lý: Thông thường 2 tháng kể từ ngày nộp hồ sơ hợp lệ

Lưu ý rằng nếu sáng chế/giải pháp hữu ích đã được chuyển giao quyền sử dụng, cần có ý kiến của bên nhận chuyển giao trước khi chấm dứt hiệu lực.

2. Chấm dứt hiệu lực Bằng độc quyền kiểu dáng công nghiệp

Đối với kiểu dáng công nghiệp, quy trình chấm dứt hiệu lực có những đặc điểm sau:

Phạm vi chấm dứt: Có thể chấm dứt toàn bộ hoặc một phần (đối với bộ kiểu dáng)
Điều kiện đặc biệt: Trong trường hợp có nhiều chủ sở hữu, việc chấm dứt phải được sự đồng ý của tất cả các chủ sở hữu

3. Chấm dứt hiệu lực Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu

Đối với nhãn hiệu, ngoài các trường hợp chung, còn có các đặc điểm riêng:

Chấm dứt do không sử dụng: Cần cung cấp chứng cứ về việc không sử dụng trong 5 năm liên tục
Chấm dứt đối với nhãn hiệu tập thể/chứng nhận: Cần chứng minh vi phạm quy chế sử dụng hoặc không kiểm soát hiệu quả
Phạm vi chấm dứt: Có thể chấm dứt toàn bộ hoặc một phần danh mục hàng hóa, dịch vụ

4. Chấm dứt hiệu lực Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý

Đối với chỉ dẫn địa lý, việc chấm dứt hiệu lực thường liên quan đến:

Điều kiện địa lý đặc thù không còn tồn tại
Chủ thể quản lý không thực hiện việc kiểm soát, duy trì chất lượng
Yêu cầu từ tổ chức đại diện các thành viên sử dụng chỉ dẫn địa lý

Các lưu ý quan trọng khi thực hiện thủ tục chấm dứt

1. Tính không thể đảo ngược của quyết định

Quyết định chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ thường không thể đảo ngược sau khi có hiệu lực. Vì vậy, cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi thực hiện thủ tục này, đặc biệt là trong trường hợp tự nguyện từ bỏ quyền.

2. Quyền khiếu nại và khởi kiện

Theo quy định mới nhất năm 2025, đối với quyết định chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ:

Các bên liên quan có quyền khiếu nại với Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ
Nếu không đồng ý với kết quả giải quyết khiếu nại, có thể khởi kiện tại Tòa án hành chính
Thời hạn khiếu nại là 90 ngày kể từ ngày nhận được quyết định

3. Phục hồi hiệu lực trong trường hợp đặc biệt

Trong một số trường hợp đặc biệt, văn bằng bảo hộ đã bị chấm dứt có thể được phục hồi hiệu lực:

Đối với sáng chế/giải pháp hữu ích: Có thể nộp yêu cầu phục hồi trong vòng 6 tháng kể từ ngày hết thời hạn nộp phí duy trì hiệu lực
Điều kiện phục hồi: Nộp phí duy trì hiệu lực, phí phục hồi, và giải trình lý do chính đáng

4. Tác động đến hợp đồng chuyển giao quyền sử dụng

Khi văn bằng bảo hộ bị chấm dứt hiệu lực, các hợp đồng chuyển giao quyền sử dụng liên quan cũng sẽ bị ảnh hưởng:

Chấm dứt hiệu lực hợp đồng kể từ thời điểm văn bằng bị chấm dứt
Nghĩa vụ trả tiền của bên nhận chuyển giao cũng chấm dứt
Bồi thường thiệt hại có thể phát sinh tùy theo điều khoản hợp đồng

Chiến lược quản lý danh mục sở hữu công nghiệp hiệu quả

Việc chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ không phải lúc nào cũng là bất lợi. Một chiến lược quản lý danh mục sở hữu công nghiệp hiệu quả bao gồm:

1. Đánh giá định kỳ giá trị của văn bằng bảo hộ

Rà soát hàng năm các văn bằng bảo hộ đang nắm giữ
Đánh giá chi phí-lợi ích của việc duy trì từng văn bằng
Xác định văn bằng cốt lõi cần tiếp tục duy trì

2. Chủ động từ bỏ văn bằng không còn giá trị

Tiết kiệm chi phí duy trì đối với văn bằng không còn sử dụng
Tập trung nguồn lực cho việc bảo vệ các đối tượng quan trọng
Minh bạch danh mục sở hữu trí tuệ của doanh nghiệp

3. Kết hợp với chiến lược kinh doanh tổng thể

Liên kết với kế hoạch sản phẩm mới
Đánh giá thị trường và cạnh tranh
Tính đến yếu tố quốc tế trong chiến lược sở hữu trí tuệ

Câu hỏi thường gặp về thủ tục chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ

1. Có thể rút lại yêu cầu chấm dứt hiệu lực không?

Có thể rút lại yêu cầu chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ trong thời gian Cục Sở hữu trí tuệ chưa ban hành quyết định chính thức. Việc rút yêu cầu phải được thực hiện bằng văn bản.

2. Chi phí cho thủ tục chấm dứt hiệu lực là bao nhiêu?

Chi phí thực hiện thủ tục chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ bao gồm phí nộp đơn yêu cầu, phí thẩm định và các chi phí phát sinh khác. Mức phí cụ thể được quy định trong biểu phí hiện hành và thường được cập nhật hàng năm.

3. Ai có quyền yêu cầu chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ?

Tùy thuộc vào trường hợp, những đối tượng sau có thể yêu cầu chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ:

Chính chủ sở hữu văn bằng bảo hộ
Bên thứ ba có quyền, lợi ích liên quan
Cơ quan quản lý nhà nước về sở hữu công nghiệp

4. Có thể chỉ chấm dứt một phần hiệu lực văn bằng bảo hộ không?

Có thể. Đặc biệt đối với nhãn hiệu, việc chấm dứt hiệu lực có thể chỉ áp dụng cho một phần danh mục hàng hóa, dịch vụ. Đối với kiểu dáng công nghiệp, có thể chấm dứt hiệu lực đối với một hoặc một số phương án trong bộ kiểu dáng.

5. Khi nào nên thực hiện thủ tục chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ?

Nên cân nhắc thực hiện thủ tục chấm dứt hiệu lực trong các trường hợp sau:

Không còn nhu cầu sử dụng đối tượng được bảo hộ
Chi phí duy trì cao hơn lợi ích thu được
Đối tượng đã lỗi thời về mặt công nghệ
Chiến lược kinh doanh thay đổi

Kết luận

Thủ tục chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ sở hữu công nghiệp là một phần quan trọng trong chiến lược quản lý tài sản trí tuệ. Với những hướng dẫn chi tiết trên đây, chúng tôi hy vọng các doanh nghiệp và cá nhân sẽ hiểu rõ và thực hiện đúng quy trình, từ đó tối ưu hóa danh mục sở hữu trí tuệ của mình.

Quản lý hiệu quả danh mục văn bằng bảo hộ không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn góp phần xây dựng chiến lược sở hữu trí tuệ bền vững, phù hợp với mục tiêu kinh doanh tổng thể của doanh nghiệp.

Nếu quý khách cần tư vấn chi tiết về thủ tục chấm dứt hiệu lực văn bằng bảo hộ sở hữu công nghiệp hoặc các vấn đề khác liên quan đến sở hữu trí tuệ, vui lòng liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ kịp thời.

CÔNG TY VẠN LUẬT

HÀ NỘI: P803 Tòa N01T3, Khu Ngoại Giao Đoàn, phường Xuân Tảo, quận Bắc Từ Liêm – Hà Nội

TP.HCM: 22B, đường 25, phường Bình An, Quận 2 – TP.HCM

HOTLINE: 02473 023 698

SĐT: 0919 123 698

Email: lienhe@vanluat.vn